Ofwel: waarom luister je beter als je je ogen gebruikt?

Als mijn goudvis vroeger boven water kwam, gaf ik hem eten. Ik dacht dat hij honger had.  Maar nu weet ik beter: een goudvis die bovenkomt hapt naar lucht. Hij krijgt te weinig zuurstof, omdat een vissenkom een te klein wateroppervlak heeft.

In een gesprek denk je óók vaak dat je de ander wel begrijpt. Of je denkt: ‘Dat heb ik ook’, en je reageert meteen. Zo kom je er nooit achter wat er écht bij de ander leeft. We luisteren niet goed naar elkaar.

Waarom luisteren we niet goed?

Om goed te luisteren moet je niets doen met de associaties die bij je opkomen. Luisteren zonder lampjes, noemden we dat bij het organisatieadviesbureau waar ik vroeger werkte. En luisteren zonder lampjes is moeilijk, want je kunt ze niet uitzetten.

Maar je luistert niet alleen slecht omdat het moeilijk is om je aandacht bij je gesprekspartner te houden. Je hebt ook minder ruimte voor de ander, als je je eigen ideeën hebt over een onderwerp. Je hersenen willen één waarheid. Ze vinden het moeilijk om twee inzichten naast elkaar te houden.

Ook je ego zit in de weg: je wil gelijk hebben of je wil slim zijn. Of je bent een manager en je vindt dat je alles moet weten. We hebben allemaal een zelfbeeld dat we in stand willen houden. Als het in de knel komt, word je boos of bang. En dan luister je niet meer.

Wat helpt om beter te luisteren?

Mediteren. Dat leert je om je gedachten en je ego te laten voor wat ze zijn.

Of tekenen.

Tekenen?

Ja. Dat deed de voorzitter van de Raad van Bestuur van een grote bank tijdens een gesprek over innovatie. Ik zat samen met een collega tegenover hem in zijn glazen kantoor. Hij krabbelde abstracte figuurtjes op een A4-tje. ‘Dat doe ik niet omdat ik het gesprek niet interessant vind, hoor’, zei hij, ‘zo kan ik me beter concentreren.’

Inmiddels hebben wetenschappers bewezen dat wat de bankdirecteur deed, werkt. Ze hebben óók bewezen dat je, als je tekent, beter onthoudt wat de ander zegt. Het maakt niet eens uit wat je tekent, gewoon wat doodelen is prima. Maar je onthoudt nóg beter als je dingen tekent die met het onderwerp te maken hebben. Dan heten je tekeningen visual notes. Dit is een visuele samenvatting dit verhaal tot nu toe.

‘Handig, dat doodelen en die visual notes,’ denk je misschien, ‘maar daarmee ben je nog niet in gesprek.’ Dat klopt. Als je wilt begrijpen waar het de ander écht om gaat, teken je samen.

Dan heb je een visuele dialoog

In een visuele dialoog orden je je gedachten op papier. In vormen, symbolen en steekwoorden. Het hoeven geen mooie plaatjes te worden. Ieder maakt een eigen tekening, of je doet het samen op één vel papier. Tijdens het gesprek kijk je vanzelf naar de tekening en vul je hem aan.

Ik ga toch niet tekenen als ik met iemand praat?

Je hoeft niet altijd pen en papier te pakken tijdens een gesprek. Alleen als je samen een ingewikkeld probleem verkent en je echt wilt weten wat er bij de ander leeft. Bijvoorbeeld in een coachingsgesprek of bij een klant. Of als je er niet uitkomt met een collega. Of met je partner.

Hoe komt het dat je vanzelf gaat luisteren als je samen op tekent?

Dat komt omdat je een tekening niet meteen snapt. Ok, als iemand een kat tekent is het duidelijk. Tenzij de kat symbool staat voor iets anders. Je hebt ook toelichting nodig als iemand een abstractere vorm neerzet, of een symbool dat je niet kent. Dan vraag je door naar wat de ander bedoelt.

Tekenen geeft meer ruimte in je hoofd. Je brein hoeft je gedachten niet paraat te houden, omdat ze op papier staan. Je ziet jouw inzichten en die van de ander naast elkaar.

Dat verwerken je hersenen zonder moeite. Ze hebben een enorme capaciteit om visuele informatie te verwerken: tweederde van je hersenprocessen is daarop gericht. Je hersenen zien gewoon twee tekeningen, ze hoeven niet op zoek naar één waarheid. Je ogen en je brein gaan meteen aan de slag met wat ze op papier zien. Daarom zie je onderlinge verbanden sneller en kom je tot de kern.

Als je samen tekent, richt je je makkelijker op de inhoud. Een tekening trekt je aandacht en iemand zien tekenen houdt hem vast. Je bent benieuwd wat er komt. Denk maar aan wat er gebeurt als je iemand op straat ziet schetsen.

Kortom

Luisteren gaat niet vanzelf, maar tekenen maakt het een stuk makkelijker.

En wat kan ik nu doen?

Maak tijdens je vergadering morgen visual notes.

Een visuele samenvatting van deze blog. Download hier de pdf, om op A4 uit te printen.